Veelgestelde Vragen over Shell's corruptieschandaal

• Komt er nu een strafrechtelijk onderzoek naar Shell?

  Nee. Deze zaak is een beroep tegen de intrekking van het strafrechtelijk onderzoek. Als deze zaak wordt gewonnen door de NGO’s, kan er een strafrechtelijk onderzoek starten.

• Wie zijn de vermeende verdachten in de zaak?

  In 2017 dienden de NGO’s een claim in bij de officier van justitie om een ​​onderzoek in te stellen naar Royal Dutch Shell, Shell Petroleum en Shell-managers Peter Voser, German Burmeister en Simon Henry wegens vermeende corruptie, fraude, diefstal, witwassen en lidmaatschap van een criminele organisatie die winst maakt van illegaal verkregen goederen. De beschuldigingen hadden betrekking op de OPL 245-oliedeal in Nigeria.

  Shell werd in Italië vervolgd voor internationale corruptie met betrekking tot de aankoop van OPL 245 olieblok, maar werd vrijgesproken. Na de vrijspraak stopte het Nederlandse OM met het onderzoek naar de betrokkenheid van de vermeende verdachten bij corruptie. De 3 NGO’s denken echter dat er voldoende bewijs is om alle andere beschuldigingen te onderzoeken en te vervolgen.

• Wat is 'double jeopardy' of 'ne bis in idem'?

  Double jeopardy is een wettelijke regel die stelt dat je dezelfde persoon niet twee keer kunt vervolgen voor hetzelfde misdrijf. De Latijnse naam is ne bis in idem.

• De Italiaanse rechtbank zegt dat er volgens de Italiaanse wet geen bewijs is van een misdrijf, dus stellen we onze vooroordelen niet boven de wet? “Er is dus geen bewijs. Alleen maar wat geroep.”

  Nee, de Italiaanse officieren van justitie in eerste aanleg hebben massa’s bewijs geleverd. De rechters verwierpen het omdat ze zeiden dat er geen bewijs was van een overeenkomst tot omkoping. Maar de lat ligt heel hoog: het moest een videoband of een opname van de overeenkomst zijn. De Nederlandse aanklagers daarentegen, die hebben al uitgesproken dat er bewijs is tegen Shell van een strafbaar feit.

  De Italiaanse vrijspraak van Shell en andere beklaagden is breed bekritiseerd, zelfs door de OESO, die toezicht houdt op het OESO-anti-omkopingsverdrag. Nederland zou moeten vervolgen op basis van het bewijs dat het heeft – ook al zijn ze gebonden aan double jeopardy-regels, in dit geval via andere aanklachten die het OM kan overwegen.

  Nederland is chronisch slecht in het vervolgen van corruptiezaken. Geen enkel Nederlands bedrijf is ooit veroordeeld voor internationale grootschalige corruptie en slechts zeer weinig zaken werden afgesloten met niet-procesrechtelijke resoluties.

• Is het Italiaanse rechtssysteem hetzelfde als het Nederlandse?

  Italië en Nederland zijn beide ondertekenaars van het OESO-verdrag tegen omkoping. De wet die zij toepassen is dus dezelfde. Maar de interpretatie van Italië is alom bekritiseerd, zelfs door de OESO zelf! De rechtbanken eisen direct bewijs van een overeenkomst tot omkoping – en dit betekent dat de lat voor een succesvolle vervolging onmogelijk hoog wordt gelegd.

  Er zijn ook zorgen geuit over de integriteit van de Italiaanse rechterlijke macht. Er zijn beschuldigingen geuit dat de oliemultinational ENI Spa (een medeverdachte van Shell in het proces in Milaan) bevoorrechte toegang had tot de onderzoeksrechter die de bedrijven vrijsprak. Het hoofd van de Milanese rechters heeft elke ongepastheid door de Milanese rechtbank ontkend, hoewel hij naar verluidt heeft bevestigd dat er pogingen waren om het proces te verstoren. Aanklagers die spraakmakende corruptiezaken hebben behandeld, zijn ook het doelwit geworden van intimidatie, toezicht en ongerechtvaardigde onderzoeken.

• Is het wel onze plaats om rechter te spelen voor andere landen, vooral als die eerder gekoloniseerd waren?

  Dit is niet het geval waarin Nederland een zaak op zich neemt die Nigeria niet wil vervolgen. Integendeel. Terwijl Nederland het onderzoek naar Shell laat vallen, vervolgt Nigeria het bedrijf. Zowel maatschappelijke organisaties in Nigeria (zoals HEDA) als de Nigeriaanse staat willen Shell op zoveel mogelijk verschillende manieren aanspreken. Veel activisten en maatschappelijke organisaties in landen in het Globale Zuiden benadrukken dat Europese landen de plicht hebben om Europese bedrijven te vervolgen voor Europese rechtbanken als er bewijs is van een misdrijf. Straffeloosheid voor Nederlandse bedrijven die in het buitenland opereren, ook als er aanwijzingen zijn van criminaliteit, is neokoloniaal.

• …dus als de rechtbanken hen niet veroordelen, waarom doen jullie het dan wel?

  Elke burger heeft het recht om het oordeel van de rechtbanken of de beslissingen van openbare aanklagers aan te vechten. In dit geval zijn er reële vragen die beantwoord moeten worden over het gedrag van Shell in Nigeria. Er is voldoende bewijs in het publieke domein waaruit blijkt dat Shell op de hoogte was van mogelijke corruptie bij deze deal. Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft Shell laten weten dat het bewijs heeft van strafbare feiten. Als de aanklager geen onderzoek doet, heeft het maatschappelijk middenveld de plicht om de rechtsstaat te handhaven en harde vragen te stellen.

• Maar als je auto rijdt of andere Shell-producten gebruikt, maakt kritiek op hun bedrijfsmodel je dan geen hypocriet?

  We leven in een systeem gebaseerd op olie- en gasproducten. Hoe hard je het ook probeert, het is bijna onmogelijk om het gebruik ervan volledig te vermijden. Maar aangezien we ze niet kunnen vermijden, moeten we nog waakzamer zijn met de manier waarop ze worden geproduceerd en het bedrijfsmodel erachter.

• Maar zijn de Nigeriaanse autoriteiten niet de corrupte? Is corruptie in Nigeria niet het grootste probleem, niet de investeerders? Is dit niet gewoon hoe je zaken doet op een corrupte plek?

  Ook corrupte ambtenaren in Nigeria maken deel uit van het probleem. Sommigen van hen worden onderzocht en vervolgd. Maar er is een andere kant aan het verhaal – de gewone burgers die elke dag strijden tegen corruptie in Nigeria. Het luie racisme dat Nigeria de schuld geeft, negeert ook de rol van bedrijven bij het aanmoedigen van corruptie voor hun eigen doeleinden. Weten dat u geld betaalt in een corrupte deal is ook corruptie en is illegaal. De bedrijven hebben ook belang bij samenwerking met corrupte partners en ondersteunen hen vaak om aan de macht te komen of te blijven. Daarom moeten de Nederlandse staat en het Nederlandse publiek hen ter verantwoording roepen.